در پیش دبستانی نوید صدرا همواره نقاشی های کودکان جالب توجه بوده و وسیله ای برای درک دنیای کودک بوده است. مدیریت نوید صدرا با ذکر یک خاطره از مربیان می خواهند که از کنار تحلیل نقاشی کودک به سادگی عبور نکنند. خانم مهوری اینطور تعریف میکنند: بخاطر دارم که چند سال پیش کودکی به اسم اتنا درکلاس پیش دو حضور داشت نقاشی های بسیار زیبایی می کشید و بعد با ارامش و در کمال زیبایی ان را رنگ امیزی می کرد و در لحظه اخر نقاشی زیبای خود را به یکباره با مداد رنگ سیاه تیره و تار میکرد. تمام مربیان از کار او در تعجب بودند و اتنا در مقابل تمام تعجب ها و پرسش های دیگران به یک کلمه بسنده میکرد: << خب نقاشیم تمام شد دیگر >> پس از ارزیابی روانشناس مرکز نوید صدرا مشخص شد که وقتی اتنا دو ساله بوده خانه ی آنها اتش گرفته بوده و اتش سوزی توسط آتش نشانان مهار شده بوده . این خاطره گویای اهمیت نقاشی کودکان و رنگ امیزی انها می باشد.
البته درتحلیل و بررسی آثار نقاشی کودکان و بزرگسالان، بنای کار می بایست بر اساس شرایط زیست و زندگی اجتماعی شان باشد. تنها از این طریق است که می توان معلوم کرد زندگی روزانه چه اثری در کار نقاشی آنان به جا میگذارد. درمورد کودکان این کار آسان است زیرا کودکان به سادگی از زندگی عادی و روزانه و همچین از خواست ها و آرزوهایشان، یعنی زندگی ذهنیشان متأثر می شوند.
تحل نماد در نقاشی کودکان
در زیر به بیان چند نماد در نقاشی کودکان میپردازیم لازم به ذکر است در تحلیل نقاشی کودک باید از روانشناسان خبره در این زمینه کمک گرفت :
خانه🍀
نمادپناهگاه وهسته اصلی وگرمی خانواده ایست که ممکن است مورد علاقه یا تنفر کودک باشد.خانه هایی که کودکان ترسیم میکنند ممکن است داری باغچه گل و درهای بزرگ وپنجره ها وپرده های رنگین باشد چنین خانه ای نماد یک زندگی سعادتمنداست.
درخت🍀
ریشه ، نمادفشارهای غریزی است، و تنه پرثبات و مشابه ترین عامل به خود کودک است، بنابراین این عامل بیانگرمشخصات عمیق شخصیت اوست. شاخه هاو برگ ها بیانگر طریق ارتباطی او با دنیایی خارج است.
خورشید🍀
خورشید به دلیل نقش مهمی که دارد و نیز تلالو آن،در نقاشی های بسیاری از کودکان دیده میشود. تصویر خورشید بیانگر امنیت، خوشحالی، گرما و قدرت به نظرمیرسد.
اتومبیل🍀
ماشین نماد قدرت است، به همین دلیل در نقاشی کودکان به ویژه پسران دیده میشود.
نماد رنگ ها
درحالت کلی دو گروه رنگ وجوددارد. رنگ های گرم و رنگ های سرد.
رنگ های گرم عبارتند از ( قرمز، زرد، نارنجی )
رنگ های سرد عبارتند از ( سبز، آبی، بنفش )
🍀 رنگ نارنجی ….حرکت رنگ زرد و قدرت رنگ قرمز را دارد و رنگی زنده و چابک است.
🍀رنگ بنفش….برعکس قرمزی است سرد شده ، یکی هوسی مهارشده یا انتهای یک رویا، در این رنگ یه احساس درونی غم و تنهای نهفته است.
🍀رنگ سفید….که مجموع رنگ هاست،احساس سکوت میدهد،زیرا همه چیز در آن محو میشود. این رنگ در خود حاوی بی نهایت امکانات و حاوی بی نهایت سکوت است.
🍀رنگ سیاه ….نشانگر عدم نیستی و مانند سکوتی ابدی و بدون آینده و امید است.
🍀رنگ خاکستری….نه صدا و نه حرکتی دارد و داری سکوتی تسلی ناپذیر است.
و در نهایت والدین عزیز بخاطر داشته باشید که کودکان خواهان ارامش و شادی در خانواده هستند، انها از دیدن عشق و محبت بین والدین خود به ارامش و خوشبختی دست پیدا می کنند ، ارامشی که حاضر نیستند با هیچ تجملاتی عوض کنند ، فراهم کردن شرایط متنوع رنگ امیزی و نقاشی برای کودکان میتواند از انها کودکانی خلاق و شاد بسازد.
تفسیر نقاشی کودکان
گاهی کودک تمایلی برای گفتن احساسات درونی اش به ما ندارد و یا از پس این کار برنمی آید.
اما اگر کودکی به نقاشی کردن علاقه‌مند باشد می توان به درون افکار او پی برد.
بسیاری از روانشناسان و فعالان حوزه ی بهداشت ذهنی که با کودکان کار می کنند از آثار هنری آن ها به عنوان روشی برای شناخت بهتر بیماران و پی بردن به احساساتشان استفاده می کنند.
جالب است بدانید آن ها متوجه شدند که حتی خلاق ترین کودکان هم ممکن است گاهی دائما چیزهای تکراری را نقاشی کرده و یا از رنگ های مشابهی برای بیان عواطف شان استفاده کنند.
هنگام تحلیل و تفسیر نقاشی کودک، بسیار مهم است که کاراکتر کودک را درنظر بگیرید.
هاستینگز می گوید:
در حالی که عده ای از بچه ها از بعضی هیولاها مانند خون آشام می ترسند بعضی دیگر این ترس را ندارند.
بچه هایی که یک فیلم کودکانه را با خون آشام به عنوان شخصیت اصلی دیده اند ممکن است با آن ارتباط مثبتی برقرار کرده و اما اگر فیلم ترسناکی را با یک خون آشام بد دیده باشند، نقاشی شان به طور کلی فرق خواهد کرد.
تفسیر نقاشی همراه با جزئیات زیاد
کودکانی‌که در نقاشی خود جزئیات بیشتری را به کار برنند، دارای دیدگاه فردگرایی بیشتری هستند.
خانواده در نقاشی کودک
خانواده در نقاشی کودک نیز نشانگر میزان نزدیکی با آنهاست، اگر خانواده با هم و خوشحال باشند، در کنار کشیده شده است.
استفاده زیاد یا علاقه و تمایل به یک رنگ خاص
استفاده زیاد یا علاقه و تمایل به یک رنگ خاص اطلاعات روانشناختی زیادی در مورد حالت روانی فرد می دهد.
برای مثال رنگ آبی نشانه ی افسردگی، رنگ قرمز نشانه ی عصبانیت است اما توجه داشته باشید که همیشه اینطور نیست.
موقعی باید نگران شد که شما متوجه نقاشی های تک رنگ کودک می شوید به خصوص در سایه های خاکستری.
این موضوع می تواند مربوط به کوررنگی، اختلالات عصبی یا سایر مشکلات روان شناسی باشد.
ترتیب خانواده در نقاشی کودک
وقتی کودک در بیشتر نقاشی ها خود را کنار شخص خاصی می کشد، به این معناست که کودک بیشترین وابستگی عاطفی را به او دارد. ممکن است حالت های متفاوتی در چهره ی اعضای خانواده خود نقاشی کنند که این نشان می دهد در نظر او آن فرد اغلب اوقات چگونه است.
همچنین ممکن است با اندازه کوچک و بزرگ برای نشان دادن درجه اهمیت افراد در زندگی استفاده کنند که بزرگ ترین فرد مهم ترین فرد در زندگی کودک است یا این که او کسی است که بیشترین تسلط را دارد.
کشیدن اعضای خانواده با وضعیت هایی خاص که برای والدین آزار دهنده است و باید به آن توجه کرد.
مثلا ممکن است کودک عضو خانواده خود را بر روی آتش نقاشی کند و یا در حالی که غرق می شوند و آن نشانگر این است که او به تازگی یک برنامه تلوزیونی یا فیلمی را دیده که چنین صحنه ای را نمایش داده است و دچار اضطراب و ترس از دست دادن خانواده در آن شده است.
چنین نقاشی هایی معمولا با کابوس های شبانه و احساس بد نسبت به آن عضو از خانواده همراه بوده و کشیدن حوادثی غم انگیز و ناراحت کننده نماد تکمیل آرزوهای کودک است. اینجاست که باید از کودک درباره ی نقاشی که کشیده، پرسید.
جنسیت و اولویت رنگ ها
برای مثال کودک مستبد و پرتوقع معمولا رنگ های تیره تر را در نقاشی خود به کار می برد.
دخترها رنگ های گرم را ترجیح داده و این در حالیی ست که پسرها به سراغ رنگ ها سرد می روند.
رنگ سبز برای کودک به معای خلاقیت، قرمز رنگ هیجان و زرد خوشبختی است.
موقعیت نقاشی روی کاغذ
کودکانی که از سمت چپ صفحه شروع به نقاشی می کنند، معمولا به گذشته و شخصیت پرورش دهنده خود تمایل دارند در حالی که سمت راست آینده و نیاز به ارتباط را نشان می دهد.
نقاشی هایی که در پایین صفحه کاغذ کشیده می شود به معنای عدم احساس امنیت یا احساس کمبود می باشد.
نوع کشیدن خانه
شکل خانه در‌نقاشی کودکی که تجربه منفی با خانواده اش دارد به شکل یک زندان است.
خورشید در نقاشی کودکان
خورشید زرد رنگی که در نقاشی کودک لبخند می زند به معنی شادی و رضایت از بودن است. اما توجه داشته باشید که همه ی خورشیدها این پیام را ندارند.
معمولا کودکان درباره ی نقاشی های خود توضیح می دهند بنابراین می توان از آن ها در مورد معانی نقاشی ها سوال کرد.
به طور کلی خورشید کامل در نقاشی کودک، نشان دهنده ی شاد بودن کودک و دیدگاه مثبت او به جهان است.
تصویر یک خورشید نیمه، در گوشه بالای صفحه نقاشی نشانگر نگرانی در کودک است.
نقاشی خورشیدی که در آسمان ابری کشیده می شود نشانگر افسردگی و احساس ناامیدی است.
رنگین کمان در نقاشی کودکان
طبق گفته ی هاستینگز، رنگین کمان های چند رنگ در نقاشی کودک، دارای پیام های مثبتی هستند و دیدگاه مثبت کودکان را نشان می دهند.
فواید نقاشی کردن در کودکان
- افزایش مهارت های دستی کودک و تقویت عضلات دست ها که با افزایش سن و با بیشتر شدن این مهارت ها رنگ آمیزی های او نیز بهتر خواهد شد.
- هماهنگی بین چشم و مغز و دست کودک و نیز افزایش ارتباط بین این سه عضو بدن
- پرورش خلاقیت کودک که باعث خلاق شدن او و به دست آوردن موفقیت های بیشتر در آینده خواهد شد.
- فعال شدن هر دو نیم کره چپ و راست مغز.
در نقاشی کردن نیم کره راست که شامل فعالیت های احساسی و نیم کره چپ که شامل فعالیت های منطقی کودک است با هم فعال شده و باعث رشد و بهبود عملکرد مغز می شود.
- فرصت حل مسئله و تصمیم گیری و مبارزه با تردیدها از فواید نقاشی کردن کودک است.
- آماده شدن کودک برای حضور در مدرسه و آموزش نحوه صحیح مداد در دست گرفتن
- فرصت های آموزشی مانند آموزش رنگ ها و اشکال هندسی و انواع خط ها توسط نقاشی
- اگر نقاشی کردن بصورت گروهی انجام شود می تواند از بهترین راه های آموزش کار تیمی و گروهی به کودک باشد.
- نقاشی کردن کودکان یکی از بهترین راه های ابراز احساسات درونی مانند خوشحالی یا ناراحتی, عصبانیت یا ناامیدی و… او است.
- تقویت قوه تخیل کودکان وهمچنین بهترین وسیله برای شناخت روح کودک است.
حتما بخوانید : دست ورزی پیش دبستانی
شایان ذکر است از نقاشی های او تعریف کنید و برای کارها و آثارش ارزش قائل شوید تا به نقاشی کشیدن بیشتر علاقمند شود.
🍀گرداوردنده: خانم حدیث مهدی زاده🍀
خیلی عالی بود خاله حدیث .خانم مهوری عزیز خیلی ممنون از خاطره زیبایتان باعث شد بیشتر به نقاشی بچه ها توجه کنیم
سلام و خدا قوت به شما مربیان عزیز و زحمت کش و همچنین از مدیریت محترم سرکار خانم مهوری . تحلیل نقاشی بسیار جالب و تامل برانگیز بود . بسیار ممنون از توجه شما .
چه عالی بیشتر باید دقت کنیم ممنونم از این مطالب عالی و مفید.